مخاطرات دوره کواترنری و خشکسالیهای زمین
تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۹۷۷۴۶
پژوهشکده علوم زمین سازمان زمینشناسی و انجمن کواترنری در بهمن ماه جاری همایش ملی کواترنری را برگزار میکنند تا در آن با بررسی «جغرافیا»، «باستانشناسی» و «زمینشناسی» این دوره زمینشناسی، مخاطرات آن از جمله خشکسالی را تبیین کنند؛ چرا که به اعتقاد محققان این حوزه تقریبا هر هزار تا ۱۵۰۰ سال دوره خشک را تجربه کردهایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
دکتر سحر ملکی، دبیر اجرایی همایش کواترنری در گفتوگو با ایسنا گفت: علوم کواترنری به مطالعاتی در زمینشناسی، جغرافیا و باستانشناسی در بازه زمانی کواترنری میپردازد. در واقع کواترنری آخرین دوره زمانی زمینشناسی است و حدود ۲.۵ میلیون سال پیش شروع شده که از نظر اتفاقاتی که در این دوره افتاده است، بسیار مهم تلقی میشود؛ چرا که انسان در این دوره بوجود آمده، بستر حدود ۹۰ درصد شهرهای ما بر روی نهشتههای کواترنری است، بیشتر آبخوانهای ما روی این رسوبات است و تجاربی که بشر با مخاطراتی که در این دوره تجربه کرده است، باعث اهمیت این دوره زمانی زمین شناسی شده است.
ملکی در خصوص اهمیت سیکلهای منظم تکرارشونده اقلیمی، توضیح داد: زمین و اقلیم آن دائم در تغییر و تحول است، ولی کواترنری دوره زمانی با پریودهای منظمی از نظر آب و هوایی است، سیکلهای تکرار شونده منظم آن، این اجازه را به ما میدهد تا با مطالعه آنها بتوانیم بهترین چشم انداز را از شرایط آب و هوایی آینده داشته باشیم.
دبیر اجرایی همایش بینالمللی کواترنری ادامه داد: درست است که از زمان صنعتی شدن از سال ۱۹۵۲ میلادی به دلیل افزایش انتشار گاز CO2، روند افزایشی گرمایش زمین آغاز شد، ولی زمین تقریبا در دورههای قبلتر از آن نیز وضعیت مشابه گرمایش را تجربه کرده بود و میتوان با مطالعه این دورهها شرایط اکولوژیکی را بازسازی کرد و از این تجارب برای آینده و مدیریت بهتر و ایجاد زیرساختهای مناسبتر بهره گرفت.
وی اضافه کرد: از این رو مطالعه این دورههای اقلیمی میتواند به ما کمک کند که اگر به عنوان نمونه اعلام میشد، وارد دوره گرما و یا سرما میشویم، چه اتفاقاتی قرار است رخ دهد و متعاقب این رخدادها، باید در انتظار چه چیزی باشیم. از این رو مطالعه دوره زمانی کواترنری برای ما بسیار با اهمیت است.
ملکی با بیان اینکه مطالعه در ۳ جنبه «جغرافیا»، «باستانشناسی» و «زمینشناسی» در مورد پدیدهها در دوره کواترنری مهم است، خاطر نشان کرد: از این رو در این همایش در خصوص ۵ محور مرتبط با این علوم تبادل نظر میشود.
به گفته وی برای مثال در حوزه باستانشناسی درباره وجود، تکامل و مهاجرت انسان صحبت میشود و به محققان نشان میدهد که انسانها در دورههای مختلف چگونه با رخدادهای اقلیمی و یا مخاطراتی مختلف (مانند خشکسالی و سیل و…) روبرو میشدند. گاهی اوقات رخدادهای اقلیمی نامساعد و یا مخاطرات طبیعی باعث از بین رفتن تمدنی در یک منطقه و یا مهاجرت آنها به نقطهای دیگر میشد و گاهی اوقات شرایط مساعد، باعث شکلگیری یک تمدن میشد.
ملکی با اشاره به اهمیت جنبه زمینشناسی دوره کواترنری، توضیح داد: تغییر اقلیم بر مخاطرات طبیعی از جمله فرونشست و سیل و گردوغبار و غیره تاثیرگذار است و در حال حاضر در کشور با آنها دست و پنجه نرم میکنیم؛ از این رو مطالعه گذشته و ارتباط آن با حال و دستمایه دادههای آن برای پیش بینی آینده برای محققان این حوزه بسیار مهم است؛ چرا که ما اعتقاد داریم «گذشته کلید آینده است».
این محقق حوزه زمینشناسی، اظهار کرد: از این رو در این همایش سعی داریم این علوم را به مخاطبانمان معرفی و درباره مخاطرات آن بحث و تبادل نظر کنیم.
وی کاربرد دادههای کواترنری را در ایجاد زیر ساختهای لازم برای مقابله با مخاطرات عنوان کرد و یادآور شد: اینکه آیا رخداد زلزله با تغییر اقلیم مرتبط هست یا خیر، هنوز داده متقن علمی ثابت شده در اختیار نداریم؛ ولی درباره سایر رخدادها مانند فرونشست و خشکسالی و سیل و گردوغبار دادههای ثبت شده در دورههای گذشته و حال موجود است و آنها را مشاهده میکنیم.
ملکی با اشاره به مطالعات کواترنری در کشور با بیان اینکه این مطالعات در ایران همانند سایر کشورهای دنیا پیشرفت نداشته است، گفت: در دنیا پروژه بزرگی به نام PMIP در حال اجرا است و خروجیها نیز در حال انتشار است. این مطالعات در حوزههایی چون مدلسازیهای دیرینه اقلیم فعال است.
وی اضافه کرد: در ایران، دانشمندان و متخصصین این علم از ۱۲ سال قبل دور هم جمع شدند و انجمن کواترنری ایران را تشکیل دادند تا به بررسی مشکلات و چالشهای عدیدهای که در این علم وجود دارد، بپردازند و راه حل مناسبی برای آن پیدا کنند.
ملکی تصریح کرد: مطالعات دیرینه با استفاده از شواهد مختلف، از جمله رسوبات دریاچهای، استالاگتیت و استالاگمیتها در غارها و سایتهای باستانی، سکانسهای «لسی» و غیره صورت میگیرد که این دادهها به صورت پراکنده در ایران وجود دارد و متخصصان به آن پرداختهاند. متخصصان سازمان زمینشناسی از جمله مهندس پدرامی جزء اولین متخصصینی بود که به مطالعات کواترنری و چینهشناسی آن پرداخت.
وی با اشاره به برخی از دادههای مربوط به کواترنری در زمینه خشکسالی، گفت: بررسیها نشان میدهد که دورههای خشک را در بازههای زمانی مختلف تجربه کردیم، به گونهای که بر اساس دادههایی که ما به دست آوردیم، در ابتدای دوره «هولوسن» حدود ۱۰ هزار سال قبل دوره خشکی را تجربه کردیم. در این دوره پوشش گیاهی کمی داشتیم و یا در حدود ۴۲۰۰ دوره خشک بوجود آمده باعث نابودی و یا مهاجرت شده است.
دبیر همایش کواترنری تاکید کرد: دادههای ما نشان میدهد تقریبا هر هزار تا ۱۵۰۰ سال دوره خشک را تجربه کردهایم.
به گفته وی، سومین نشست بینالمللی کواترنری ۹ تا ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ به همت پژوهشکده علوم زمین کشور برگزار میشود.
به گزارش ایسنا، کواترنری بخشی از زمانبندی زمینشناسی است که در انتهای عصر نوزیستی قرار دارد و از حدود دو و نیم میلیون سال پیش آغاز شده و هنوز نیز ادامه دارد. با وجود محدودیت زمانی، دوران کواترنری حوادث بسیاری را در برداشته که آن را از همه دورانهای دیگر زمینشناسی، متمایز کرده است. این تمایز در شکلگیری مناظر امروزی زمین، شرایط آب و هوایی و تغییرات آن، تکامل و تنوع آثار حیاتی گیاهی و جانوری و بهخصوص در رابطه با زندگی انسان است.
بزرگترین رویداد زیستی در این زمان گسترش و پراکندگی انسان است. دگرگونیهای شدید آب و هوایی و محیطی در کواترنری به تعدادی از جانوران این امکان را داد که با سرعت بالایی گسترش یافته و با همین سرعت انقراض یابند. با نزدیک شدن به پایان عصر یخبندان برخی از جانوران نیز انقراض یافتند.
از آنجا که پیدایش انسان در دوره کواترنری رخ داده، برخی از زمینشناسان و دیرینهشناسان آن را دوره انسان یا دوره انسانزیستی نیز نامیدهاند. از دیدگاه دیرینهشناسی، دوره کواترنری با گسترش فیلها، شترها و دیگر پستانداران امروزی که در پلیوسن نیز وجود داشتهاند، مشخص میشود و این دوره را بر پایه فسیل انسانهای اولیه تقسیمبندی میکنند.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: سازمان زمین شناسی خشكسالی دانشگاه شهيد بهشتي مرجعیت علمی جهاد دانشگاهی عملیات طوفان الاقصی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران هوش مصنوعی دانشگاه شهيد بهشتي مرجعیت علمی جهاد دانشگاهی عملیات طوفان الاقصی باستان شناسی تجربه کرده زمین شناسی دوره زمانی آب و هوایی دوره خشک دوره ها داده ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۹۷۷۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آبراهههای چند صدساله خراسانشمالی تشنه برف و باران
ایسنا/خراسان شمالی هنوز بساط خشکسالی در شهرستانهای خراسان شمالی که روزی سرسبزی آنها زبانزد مردم بوده پهن است. چشمهها، قناتها، مزارع کشاورزی و...خشک و تشنه هستند و باران امسال هم به داد آنها نرسیده است.
قنات یا کاریز در واقع شریانهای اقتصادی و حیاتی مناطق بیابانی به شمار میروند که رابطه منطقی و پایدار با طبیعت دارند، دستاوردی که پیشینیان ما به یادگار گذاشتهاند تا با بهرهمندی از آن به آبهای زیر زمینی ضرر نزنیم.
این شاهکارهای مهندسی ایرانی هر جا که احداث شد، آبادانی آن منطقه را به دنبال داشت و از گذشتههای دور، قناتها تمدن ساز بوده و همواره با طبیعت همزیستی بسیار خوبی داشتهاند.
اما موج خشکسالی شدید در این استان سبب شده تا قناتها و چشمههای این استان که یک سازند زنده محسوب می شوند سخاوت خود را از دست دادهاند، حتی چاههای مجاز و غیر مجاز نیز با کمبود شدید آب مواجه شدهاند.
قناتها یکی از منابع تامین کنندههای آب کشاورزی در این استان به شمار میرود و طی سالهای گذشته در این استان بسیاری از قناتها بر اثر بارندگی حجم آبدهی آنها کاهش یافته و کم آبی قناتها موجب کاهش باردهی مزارع و باغات استان شده است.
کاهش ۳۵ درصدی دبی آب قناتها در استان
سامان محمدی مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: ۶۵۳ رشته قنات در خراسان شمالی وجود دارد که تعدادی از آنها که در مناطق کوهستانی واقع شده از عمق کمتر و آنهایی که در مناطق کویری استان قرار دارند از عمق بیشتری برخوردار هستند.
وی افزود: خراسان شمالی یکی از استانهایی است که با خشکسالی شدید مواجه است و خشکسالی سبب شده تا قناتها با کاهش دبی آب مواجه شوند.
محمدی ادامه داد: آب قناتهای استان نسبت به دوره آماری که ۱۰ ساله است ۳۰ تا ۳۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
وی با اشاره به بارندگیهای خوبی که از ابتدای سال جاری تاکنون در این استان اتفاق افتاده است، تاکید کرد: پیش بینی میشود آب قناتها در شهرستانهای بجنورد و راز و جرگلان که عمیق نیستند با بارندگیهای اخیر تا حدودی جبران شود اما این مشکل در قناتهای عمیق شهرستانهای گرمه، جاجرم و اسفراین به علت تغییر اقلیم وجود داشته باشد.
مشروب شدن ۳۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی توسط آب قناتها
این مقام مسئول با بیان اینکه میزان آبدهی این قنات ها به طور میانگین ۷۸ میلیون متر مکعب است، اظهارکرد: تعداد قناتهای موجود ۳۱ هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان را مشروب میکند.
وی توضیح داد: آبدهی قناتها متاثر از بارش برف در بالادست و تغذیه آنها توسط آب خوانها و یا آبرفتهای رودخانهای است.
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در ادامه بیان کرد: مرمت و کفشکنی قناتها یکی از راههایی است که می توان از قناتها استفاده بیشتری کرد و از سوی دیگر استفاده از شیوههای نوین آبیاری سبب میشود تا آب قناتها به صورت بهینه مصرف شود.
وی خاطرنشان کرد: مرمت و کف شکنی قناتها نیاز به اعتبار بالایی دارد که اعتبار کافی برای مرمت همه قناتها موجود نیست و از سوی دیگر هزینه بالای اجرای طرح های آبیاری نوین از دیگر چالشهای پیش روی ما است.
وجود ۳۰ رشته قنات خشک شده در استان
ابراهیمی سرپرست مدیریت مطالعات پایه شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: روند آبدهی قناتها در خراسان شمالی همچنان رو به کاهش است و این امر نیز ناشی از تغییر اقلیم است.
وی تاکید کرد: در واقع منبع تغذیه قناتها در این استان برف است اما متاسفانه برف اثرگذاری طی چند سال گذشته در این استان نباریده که موجب تغذیه قناتها شود. ریزش برف وجود داشته اما ماندگار نبوده است.
ابراهیمی با بیان اینکه خشکسالی در این استان حتی موجب خشک شدن قناتها نیز شده است، گفت: بر اساس بررسیهای صورت گرفته از ۶۵۳ رشته قنات موجود در این استان ۴۷۰ رشته قنات فعال و ۱۸۳ رشته نیز به دلایل مختلف غیر فعال بوده که ۳۰ رشته قنات از این تعداد خشک شده اند.
صدور ۴ مجوز چاه به جای قنات در سال گذشته
وحید واسطه معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا بیان کرد: در سال گذشته چهار مجوز چاه به جای قنات توسط این شرکت صادر شده است.
وی افزود: مجوزهای صادر شده به علت کم آبی و یا خشک شدن آب قنات بوده و یا اینکه نقص فنی داشته است.
روند کاهشی میزان بارندگی در استان نسبت به دوره آماری بلند مدت
سید عقیل مرتضوی همچنین در گفت و گو با ایسنا تصریح کرد: میزان بارندگی در سال آبی جاری ۳۱ درصد افزایش یافت و طبق آمار ایستگاههای این شرکت در سال آبی جاری حدود ۱۸۶ میلی متر بارندگی ثبت شد که به نسبت مدت مشابه سال گذشته ۳۱ درصد افزایش یافت.
وی ادامه داد: اما میزان بارندگیهای انجام شده نسبت به دوره آماری بلند مدت روند کاهشی داشته است و از سوی دیگر طبق پیش بینیهای اداره کل هواشناسی استان دمای هوا دو درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت.
مرتضوی گفت: در واقع هر یک درجه افزایش دما، مصارف را به صورت تصاعدی بالا میبرد و کاهش میزان بارندگیها نسبت به دوره بلند مدت و افزایش دما سبب میشود تا مصرف کنندگان در صورت عدم رعایت الگوی مصرف به زحمت بیفتند.
وی افزود: طی ماه گذشته ۱۲ میلیون متر مکعب آب وارد سدهای استان شده که بیشترین آب وارد شده به سد شیرین دره با مقدار ۶ میلیون متر مکعب بوده است.
۷۷.۲۵ درصد از پهنه استان درگیر انواع خشکسالی
علیرضا گلرخ رئیس گروه هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی خراسان شمالی نیز در گفت و گو با ایسنا، گفت: ۷۷.۲۵ درصد از پهنه خراسان شمالی طی یک سال گذشته درگیر انواع خشکسالی بوده است.
به گفته وی، در حال حاضر ۲۷.۶۱درصد از پهنه استان درگیر خشکسالی خفیف، ۲۸.۲۱ درصد درگیر خشکسالی متوسط، ۲۵.۶۴ درصد درگیر خشکسالی شدید و ۵.۸۰ درصد نیز درگیر خشکسالی بسیار شدید بوده است.
گلرخ تصریح کرد: از بین شهرستانهای استان بام و صفی آباد ۱۰۰ درصد درگیر خشکسالی است.
وی افزود: شهرستان شیروان نیز با ۴۹.۶۷ درصد شرایط بهتری را نسبت به سایر مناطق استان از لحاظ خشکسالی دارد.
انتهای پیام